Жасөспірімнің (баланы) синтетикалық есірткілерді қолдана бастағанын көрсететін алғашқы клиникалық белгілер әртүрлі болуы мүмкін және олар физикалық, сондай-ақ мінез-құлықтық өзгерістерді қамтиды.

Көздің өзгерістеріне назар аудару керек – көз қарашықтары кеңейеді/тарылады және жарыққа әлсіз жауап береді. Баланың белсенділігіндегі «секірулерді», шамадан тыс белсенділікті, тыныш отыра алмауды, әбігерлікті, байланыссыз, баяулаған немесе жеделдетілген сөйлеуді атап өтуге болады.

Ұйқының проблемалары басталады – ұйқысыздық немесе керісінше, ерекше ұйқышылдық. Тәбет өзгереді, тағамға деген қызығушылық төмендейді және ешбір себепсіз тез салмақ жоғалту орын алады.

Физикалық әлсіздік белгілері пайда болады – бас ауруы немесе іштің ауыруы, созылмалы жөтел туралы жиі шағымдар; жүрек соғу жиілігінің жоғарылауы, қан қысымының күрт көтерілуі; асқазан-ішек жолдарының бұзылуы; қозғалысты үйлестірудің нашарлығы (тербелу немесе сүріну).

Көңіл-күй мен мінез-құлық өзгереді, көңіл-күй эйфориядан ашуланшақтыққа дейін күрт өзгереді.

Мінез-құлықтық белгілер – себепсіз қозу, сылбырлық; бәріне немқұрайлылықтың артуы, есте сақтау мен зейіннің нашарлауы, үйден кету, түсініксіз себептермен мектептен қалу; нақты бір нәрсеге назар аударудағы қиындықтар; сынға ауыр реакция, көңіл-күйдің жиі және күрт өзгеруі; бұрын жақын болған адамдармен араласудан аулақ болу; агрессивті немесе күдікті мінез-құлық; әлеуметтік оқшаулану және бұрынғы достары мен хоббиіне деген қызығушылықты жоғалту, отбасымен қарым-қатынастың төмендеуі; мектептегі үлгерімнің төмендеуі; үнемі ақша сұрау; үйден құнды заттардың жоғалуы; жиі телефон қоңыраулары, жаргонды пайдалану, құпия әңгімелер; өзін-өзі оқшаулау, бұрын қызықты болған істерге араласудан аулақ болу; жиі өтірік айту, ашуланшақтық, жалғандық; тікелей сұрақтарға жауап беруден аулақ болу, өтірік әңгімелерді құрастыруға бейімділік.

Баланың сыртқы түрі өзгереді: өзін-өзі күтудегі немқұрайлылық, терідегі ерекше дақтар немесе іздер; киімнен немесе ауыздан шығатын ерекше немесе химиялық иістер; иістерді жасыру үшін күшті хош иістерді қолдану.

Айқын белгілер – теріде уколдардың іздері, кесулер, көгерулер; ұйықтататын немесе тыныштандыратын дәрілерден жасалған бумалар; капсулалар, көпіршіктер.

Егер бала мұны бірінші рет жасаса, оны анықтау қиын болуы мүмкін. Бірақ, егер аталған белгілердің бірнешеуі (әр түрлі топтардан бес немесе одан да көп) пайда болса, сақ болған жөн.

Не істеу керек?

Егер ата-ана олардың баласы синтетикалық стимуляторларды қолдана бастады деп күдіктенсе, тез және тиімді әрекет ету маңызды! 

Біріншіден, жағдайды ушықтырмас үшін сабырлы болыңыз және эмоцияларыңызды бақылаңыз.

Сіз байқаған белгілер мен симптомдар туралы мүмкіндігінше көбірек ақпарат жинауға тырысыңыз. Баланың мінез-құлқын, қоршаған ортасын және оның өміріндегі кез келген өзгерістерді бақылаңыз.

Баламен ашық қарым-қатынас орнату маңызды. Кінәлауға немесе сынауға емес, оны түсінгіңіз және қолдағыңыз келетінін көрсетуге тырысыңыз.

Бұл проблемамен жалғыз күресуге тырыспаңыз! Наркологтың немесе жасөспірімдермен және тәуелділіктермен жұмыс істеуге маманданған психологтың көмегіне жүгінгеніңіз жөн.